Yerin İç Yapısı

Yerin İç Yapısı

Yer Kabuğu: Dünya’nın yaklaşık 6.371 km olan yarıçapına oranla ince sayılabilecek, kayaçlardan oluşan katmandır.  

Yer kabuğunun kalınlığı yaklaşık 7-70 km arasındadır. Farklı türdeki kayaçlar yer kabuğunu oluşturur.

Manto: Yer kabuğu altındaki manto, yerküre hacminin %82’sini oluşturur ve 2.900 km derinliğe kadar iner. Manto, üst ve alt manto olarak iki bölüme ayrılır. Üst manto, sert ve kayaçlardan oluşan katman ile astenosfer olarak adlandırılan yumuşak ve zayıf, erime sıcaklığına çok yakın magma olmak üzere iki bölüme ayrılır.

Çekirdek: Yerin içinde mantonun altından başlayıp Dünya’nın merkezine kadar uzanan küreye çekirdek denir. Çekirdek iki bölümden oluşur. Bunlar sıvı hâldeki dış çekirdek ve katı hâldeki iç çekirdektir.

SORU 1

I. Sıcaklık ve yoğunluğun en fazla olduğu katmandır.
II. Akışkan halde bulunan magma kütlesinden oluşmaktadır. 
III. Kalınlığı okyanus ve kıta tabanlarında farklılık göstermektedir.
Yukarıda yerkürenin farklı katmanlarına ait özellikler verilmiştir. 
Bu özellikler ile yerküre katmanlarının doğru eşleştirilmesi hangisinde verilmiştir?
(I // II // III)

A) Çekirdek // Manto // Yer kabuğu

B) Yer kabuğu // Manto // Çekirdek

C) Çekirdek // Yer kabuğu // Manto

D) Manto // Çekirdek // Yer kabuğu

E) Manto // Yer kabuğu // Çekirdek

 SORU 2

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

 
 
 
YER'İN KATMANLARI
Yer, iç içe üç temel katmandan oluşmuştur. Yer'in katman­ları yer yüzeyinden yer merkezine doğru sırasıyla şunlardır:

1.  Yer kabuğu (Taş Küre - Litosfer)

Yer'in en ince (ortalama 35 km) olan katmanıdır. Yer kabu­ğu yoğunluğu ve bileşimi farklı iki kattan oluşur. Bu katlar­dan sial en üstte yer alır. Bileşiminde silisyum ve alümin­yum elementlerinin fazla bulunmasından bu adı almıştır. Kı­tasal kabuk da denilen sial katının kalınlığı karalarda fazla, okyanus tabanlarında azdır.

Sial katının altında ise bazalt gibi daha ağır ve yoğun taşlar­dan oluşan sima katı yer alır. Silisyum ve magnezyum ele­mentlerinin fazla bulunmasından bu adı almıştır. Okyanusal kabuk da denilen sima katında kalınlık çok fazla değişmemekle birlikte dağların altında ince okyanus tabanlarında biraz daha kalındır.

2. Manto (Astenosfer)

Yer kabuğu ile çekirdek arasında bulunan katmandır. Bu katta bulunan malzemeler, eriyik haldedir. Yer kabuğu eriyik halde bulunan manto üzerinde konveksiyonel akıntıların et­kisi ile hareket etmektedir. Bu nedenle iç kuvvetlerin oluşu­munda önemli bir etkendir.

Manto, sıcaklığı ve yoğunluğu birbirinden farklı iki bölüm­den oluşur. Bu bölümlerden biri mantonun dış kesimini oluşturan mantodur. Mantonun daha içteki bölümüne ise iç manto denir.

3. Çekirdek (Barisfer)

Yer'in en sıcak (5000 °C) ve en yoğun (10-13 gr/cm3) ka­tıdır. Çekirdekte erimiş ve katı halde bol miktarda nikel ve demir olduğu tahmin edilmektedir. Bu nedenle çekirdek ka­tına nife adı da verilmektedir. Çekirdek katı iç çekirdek ve dış çekirdek olarak ikiye ayrılmaktadır.